Malware: Ho utloisisa Mefuta, Likotsi, le Thibelo
Selelekela:
Mehleng ea kajeno ea dijithale, likhomphutha le marang-rang li fetohile karolo ea bohlokoa ea bophelo ba rona. Ha re ntse re itšetleha haholo ka theknoloji, re boetse re tobana le litšokelo tse ngata tse tsoang ho software e kotsi, e tsejoang ka hore ke malware. Malware e ka baka mathata a mangata, ho tloha ho utsoetsa motho boitsebiso bo ho nka taolo ya komporo kapa netweke ya hao. Sehloohong sena, re tla hlahloba mefuta e fapaneng ea malware, likotsi tsa eona, le mokhoa oa ho li thibela.
Mefuta ea Malware:
- Kokoana-hloko: Kokoana-hloko ke mofuta oa malware o tšoaetsang lenaneo kapa faele khomphuteng ea hau ebe o hasana ho lifaele kapa mananeo a mang. Kokoana-hloko e ka baka mathata a mangata, joalo ka ho hlakola lifaele kapa ho senya sistimi ea hau.
- Worms: Seboko ke mofuta oa malware a hasanang holim'a marang-rang, a ikatisetsa ho tloha khomphuteng e 'ngoe ho ea ho e' ngoe. Liboko li ka baka tšenyo e kholo ho marang-rang ka ho sebelisa bandwidth, ho fokotsa litsamaiso, esita le ho senya marang-rang kaofela.
- Trojans: Trojan ke mofuta oa malware a iketsang eka ke lenaneo le molaong, hangata le iketsa sesebelisoa kapa papali e thusang. Ha e se e kentsoe, Trojan e ka utsoa tlhahisoleseling ea hau, ea laola komporo ea hau, kapa ea khoasolla mefuta e meng ea malware.
- Thekollo: Ransomware ke mofuta oa malware o patang lifaele tsa hau mme o batla tefo ea thekollo ho e bula. Thekollo e ka ba kotsi haholo likhoebong le ho batho ka bomong ba itšetlehileng ka lintlha tsa bohlokoa.
Likotsi tsa Malware:
- Bosholu ba boitsebiso: Malware e ka sebelisoa ho utsoa lintlha tsa botho, tse kang mabitso a basebelisi, li-password le linomoro tsa likarete tsa ho reka ka mokitlane.
- Tšenyo ea sistimi: Malware e ka baka tšenyo e kholo komporong ea hau kapa marang-rang, e bakang tahlehelo ea data le tokiso e theko e boima.
- Tahlehelo ea lichelete: Malware e ka sebelisoa ho utsoa chelete liak’haonteng tsa banka, ho reka ntle ho tumello le ho etsa mekhoa e meng ea bomenemene ba lichelete.
Thibelo ea Malware:
- Kenya software ea antivirus: Sesebelisoa sa antivirus se etselitsoe ho bona le ho tlosa malware komporong ea hau. Kamehla ntlafatsa software ea hau ea antivirus ho netefatsa hore e khona ho bona litšokelo tsa morao-rao.
- Boloka software ea hau e ntse e le teng: Lintlafatso tsa software hangata li kenyelletsa likarolo tsa ts'ireletso tse lokisang bofokoli bo ka sebelisoang hampe ke malware.
- Sebelisa li-password tse matla: Sebelisa li-password tse thata tseo ho leng thata ho li hakanya, 'me u sa li sebelise phasewete bakeng sa li-account tse ngata.
- Qoba likhokahano tse belaetsang le tse khoasollang: E-ba hlokolosi ho li-imeile, liwebsaete, le lintho tse khoasollang ho tsoa mehloling e sa tšepahaleng. Malware hangata e hasana phishing mangolo-tsoibila le likhokahano tsa ho jarolla tsa bohata.
fihlela qeto ena:
Malware ke tšokelo e kholo ho ts'ireletso ea likhomphutha tsa rona le marang-rang. Ka ho utloisisa mefuta e fapaneng ea malware, likotsi tsa eona, le mokhoa oa ho li thibela, re ka itšireletsa le data ea rona hamolemo. Ka ho latela mekhoa e metle e boletsoeng sengolong sena, re ka fokotsa kotsi ea ho oela malware le ho netefatsa hore maphelo a rona a dijithale a lula a bolokehile.
